Darowizna od babci lub dziadka bez podatku – kiedy naprawdę nie zapłacisz fiskusowi?

Otrzymanie wsparcia finansowego od bliskich to częsta sytuacja – szczególnie wtedy, gdy dziadkowie chcą pomóc wnukom przy zakupie mieszkania, samochodu czy rozpoczęciu studiów. Choć brzmi to niewinnie, z punktu widzenia prawa jest to darowizna, a ta – co do zasady – podlega opodatkowaniu.
Na szczęście polskie przepisy przewidują liczne zwolnienia z podatku od spadków i darowizn, o ile spełnione zostaną konkretne warunki. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy darowizna od babci lub dziadka jest całkowicie wolna od podatku, jak ją prawidłowo zgłosić i czego unikać, by nie narazić się na karę.

Spis treści

Darowizna od babci lub dziadka – czym jest z punktu widzenia prawa?

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, darowizna to nieodpłatne przekazanie majątku lub praw majątkowych drugiej osobie. Może to być przekazanie gotówki, przelewu bankowego, nieruchomości, samochodu, a nawet rzeczy ruchomych, np. biżuterii czy sprzętu elektronicznego.

Wnuk, który otrzymuje darowiznę od babci lub dziadka, jest zstępnym, a więc należy do I grupy podatkowej. To oznacza korzystniejsze zasady rozliczeń niż w przypadku dalszych krewnych lub osób obcych.

Kwota wolna od podatku – ile można dostać bez zgłaszania?

W 2025 roku kwota wolna od podatku w I grupie podatkowej wynosi 36 120 zł.
Jeśli więc w ciągu 5 lat otrzymasz od jednej osoby (np. babci) darowizny nieprzekraczające tej łącznej wartości, nie musisz ich zgłaszać do urzędu skarbowego i nie zapłacisz podatku.

Przykład:
Babcia przekazała wnukowi 15 000 zł w 2023 roku i 20 000 zł w 2025 roku. Łączna kwota wynosi 35 000 zł – mieści się w limicie. Nie trzeba nic zgłaszać ani płacić podatku.
Gdyby jednak suma darowizn od babci w ciągu 5 lat przekroczyła 36 120 zł, konieczne byłoby zgłoszenie jej w urzędzie.

Jak zgłosić darowiznę od dziadków? Formularz SD-Z2

Aby skorzystać ze zwolnienia z podatku, gdy wartość darowizny przekracza 36 120 zł, trzeba spełnić dwa podstawowe warunki:

Zgłosić darowiznę do urzędu skarbowego – w terminie 6 miesięcy od dnia jej otrzymania. Robi się to na formularzu SD-Z2, który można złożyć osobiście, listownie lub elektronicznie przez e-Urząd Skarbowy.
Udokumentować otrzymanie pieniędzy – darowizna musi być przekazana przelewem bankowym, przekazem pocztowym lub wpłatą na rachunek bankowy obdarowanego. Gotówka „do ręki” nie daje prawa do zwolnienia z podatku.

Jeśli te warunki są spełnione, urząd skarbowy nie pobierze ani złotówki podatku, niezależnie od wysokości darowizny. Można więc bezpiecznie przyjąć od dziadków np. 100 000 zł – pod warunkiem prawidłowego zgłoszenia i udokumentowania.

Grupy podatkowe i stawki w 2025 roku

Wysokość podatku zależy od tego, do której grupy podatkowej zaliczony jest obdarowany:

Grupa	Pokrewieństwo	Kwota wolna	Stawka podatku
I	małżonek, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie, rodzeństwo	36 120 zł	3–7%
II	ciotki, wujowie, pasierbowie, teściowie	27 090 zł	7–12%
III	osoby niespokrewnione	18 060 zł	12–20%

Dodatkowo w ramach I grupy funkcjonuje tzw. „grupa zerowa” (zerowa stawka podatku). Obejmuje najbliższą rodzinę – w tym właśnie dziadków i wnuki – i pozwala na pełne zwolnienie z podatku, jeśli darowizna zostanie zgłoszona w terminie i przekazana w sposób udokumentowany.

Darowizna w gotówce – czy można uniknąć podatku?

Tak, ale tylko wtedy, gdy łączna wartość darowizn w ciągu 5 lat od jednej osoby nie przekroczy wspomnianych 36 120 zł.
Jeśli dostaniesz od babci 5 000 zł w gotówce, nie musisz tego nigdzie zgłaszać.
Jeżeli jednak w przyszłości ta suma urośnie ponad limit, wszystkie wcześniejsze kwoty będą wliczane – i wtedy fiskus może naliczyć podatek.

Dlatego najbezpieczniejszą formą darowizny pieniężnej jest przelew bankowy. Dzięki niemu można w prosty sposób wykazać, że środki faktycznie zostały przekazane i nie pochodzą z innego źródła.

Czego unikać przy przekazywaniu darowizny?

W praktyce wiele osób popełnia błędy, które pozornie wydają się drobiazgami, ale prowadzą do utraty zwolnienia z podatku. Najczęstsze z nich to:

przyjęcie pieniędzy bez potwierdzenia przelewu (np. gotówką),
brak zgłoszenia SD-Z2 w terminie 6 miesięcy,
błędne wypełnienie formularza (np. wpisanie niepełnej kwoty),
przekazanie pieniędzy przez osobę pośrednią – np. gdy dziadek wysyła przelew na konto rodziców zamiast wnuka.

Uwaga: jeśli urząd skarbowy uzna, że darowizna nie została zgłoszona lub nie została udokumentowana, może naliczyć podatek z odsetkami oraz karę za zatajenie dochodu.

Kiedy urząd może zakwestionować darowiznę?

Fiskus ma prawo poprosić o wyjaśnienia, jeśli:

nie zgadza się wartość przelewu z kwotą na formularzu,
darowizna została dokonana między osobami niepowiązanymi rodzinnie,
przekazanie nastąpiło gotówką bez potwierdzenia,
w ciągu kilku lat od tej samej osoby wpływały regularnie duże kwoty bez zgłoszenia.

Dlatego nawet jeśli nie ma obowiązku podatkowego, warto przechowywać potwierdzenia przelewów i umowę darowizny (nawet w formie pisemnej).

Czy trzeba zawierać umowę darowizny?

Nie zawsze. W przypadku przelewu pieniężnego wystarczy tytuł przelewu, np. „darowizna dla wnuczki”.
Umowa darowizny może być jednak przydatna w razie kontroli – zwłaszcza gdy chodzi o większe kwoty lub darowizny rzeczowe (np. przekazanie samochodu czy działki).

Dla nieruchomości wymagana jest forma aktu notarialnego – wówczas notariusz sam zgłasza sprawę do urzędu i obdarowany nie musi już składać SD-Z2.

Darowizna a pożyczka – różnice, o których trzeba pamiętać

Często darowizna jest mylona z pożyczką. Różnica jest zasadnicza:

darowizna to przekazanie pieniędzy bez obowiązku zwrotu,
pożyczka zakłada, że pieniądze zostaną zwrócone (zwykle z określonym terminem i warunkami).

Jeśli przekazujesz lub otrzymujesz środki z zamiarem ich zwrotu, lepiej zawrzeć umowę pożyczki – wtedy nie ma mowy o darowiźnie, ale pojawiają się inne obowiązki podatkowe.

Jak biuro rachunkowe może pomóc przy darowiźnie?

Choć złożenie formularza SD-Z2 jest proste, błędy w terminach lub dokumentacji mogą mieć poważne skutki. Warto więc skonsultować się z ekspertami, którzy:

sprawdzą, czy dana darowizna faktycznie podlega zwolnieniu,
pomogą przygotować odpowiedni formularz i opis przelewu,
wskażą, jak udokumentować darowizny rodzinne przy ewentualnej kontroli.

Jeśli potrzebujesz wsparcia w tym zakresie, możesz skorzystać z konsultacji księgowych online w naszym biurze. Dzięki temu unikniesz błędów i zyskasz pewność, że wszystkie formalności zostały dopełnione prawidłowo.

Powiązane tematy, które warto znać

Darowizny to tylko jedna z form przekazywania majątku, która może rodzić obowiązki wobec fiskusa. Warto zapoznać się również z naszymi artykułami:

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o innych rozwiązaniach podatkowych, sprawdź naszą ofertę usług księgowych lub odwiedź stronę główną biura rachunkowego w Łodzi.

FAQ – najczęstsze pytania o darowiznę od babci lub dziadka

Czy muszę zgłaszać każdą darowiznę od babci lub dziadka do urzędu skarbowego?

Nie. Jeśli suma darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat nie przekroczy 36 120 zł, nie trzeba ich zgłaszać ani płacić podatku.

Czy gotówka podlega zwolnieniu z podatku?

Tylko wtedy, gdy nie przekracza limitu 36 120 zł. Przy wyższych kwotach konieczny jest przelew lub przekaz pocztowy i zgłoszenie SD-Z2.

Co jeśli zapomnę zgłosić darowiznę?

W przypadku braku zgłoszenia w terminie 6 miesięcy tracisz prawo do zwolnienia. Urząd może naliczyć podatek wraz z odsetkami i karą.

Czy mogę zgłosić darowiznę po terminie?

Tak, ale nie ma wtedy gwarancji zwolnienia. Warto w takiej sytuacji złożyć czynny żal i poprosić o indywidualną interpretację podatkową.

Czy darowizna może być wspólna od dziadków?

Tak, ale każda z osób (babcia i dziadek) jest traktowana osobno – limit 36 120 zł dotyczy każdej z nich oddzielnie.

Czy darowizna rzeczowa (np. samochód) też jest zwolniona z podatku?

Tak, pod warunkiem że wartość mieści się w limicie lub została prawidłowo zgłoszona. W przypadku auta warto przygotować umowę darowizny z określoną wartością pojazdu.

Podsumowanie

Darowizna od babci lub dziadka to nie tylko wyraz rodzinnej troski, ale też czynność mająca znaczenie podatkowe. Aby uniknąć problemów z urzędem skarbowym:

pilnuj limitów i terminów,
wybieraj przelewy zamiast gotówki,
zgłaszaj darowizny przekraczające limit kwoty wolnej,
przechowuj potwierdzenia transakcji.

W razie wątpliwości warto skonsultować się z ekspertem z biura księgowego w Łodzi lub skontaktować się bezpośrednio – pomożemy dobrać najlepsze rozwiązanie dla Twojej sytuacji.